Pociąg Widmo i Przespana Szansa: Czy Siemianowice Śląskie Wrócą na Kolejową Mapę Polski?
Siemianowice Śląskie, jedno z większych miast w Polsce pozbawionych dostępu do kolei pasażerskiej od 1968 roku, ponownie stają w obliczu dyskusji o przywróceniu połączeń kolejowych. Temat ten powraca jak bumerang, szczególnie w kontekście dużych inwestycji kolejowych prowadzonych w Metropolii.
Dobra wiadomość jest taka, że już w czerwcu pociągi pasażerskie PKP Intercity, takie jak Rozewie, Wyspiański, Ślązak, Szkuner, Krakowianka, Malczewski i Łukasiewicz, zaczną przejeżdżać przez Siemianowice Śląskie. Powodem jest przebudowa katowickiego węzła kolejowego, która ogranicza przepustowość stacji Katowice i wymaga przekierowania składów na trasę alternatywną z Gliwic do Mysłowic przez Bytom (z postojem) i Siemianowice Śląskie (bez postoju). Ten przejazd stał się możliwy dzięki przebudowie wiaduktu kolejowego w Katowickich Szopienicach, na linii dotychczas wykorzystywanej głównie w ruchu towarowym.
Zła wiadomość, która przypomina „kawały”, jest taka, że choć pociągi pojawią się na siemianowickich torach, nie zatrzymają się. Dlaczego? Ponieważ brakuje peronów. Jak wskazuje miasto, punkty obsługi pasażerskiej zostały zlikwidowane w przeszłości przez kolej. Obecnie linia biegnąca przez miasto jest w znakomitej większości, jeśli nie wyłącznie, wykorzystywana do transportu towarowego.
Dyskusja zatem nie brzmi, czy pociągi pasażerskie będą przejeżdżać przez miasto – bo będą – ale czy mieszkańcy będą mogli z nich korzystać. Czy miasto posiada odpowiednią infrastrukturę, aby pociągi zatrzymywały się, jak w „pełnowartościowym mieście”?
Plany i Koncepcje na Przyszłość
Pomimo obecnego braku postojów, istnieją plany i koncepcje dotyczące przyszłego powrotu kolei pasażerskiej do Siemianowic. W styczniu 2024 roku prezydent Rafał Piech obiecywał budowę dwóch peronów: w Centrum i na Bytkowie. Informował także o zatwierdzeniu wariantu 8a Kolei Metropolitalnej, który zakłada kursowanie i zatrzymywanie się pociągów osobowych w Siemianowicach. Miasto miało wnioskować o uwzględnienie tych przystanków na mapie przyszłych inwestycji.
PKP Polskie Linie Kolejowe (PKP PLK) prowadzą prace studialne dotyczące linii kolejowych w regionie, w tym obwodnic towarowych GOP. Badania te określą zakres, efekty i koszty projektów, a co istotne, nie wykluczają budowy peronów w Siemianowicach Śląskich. Prace studialne mają zakończyć się w IV kwartale 2025 roku, a prace projektowe i budowlane mogłyby rozpocząć się w przyszłości, po zapewnieniu finansowania.
Istnieje również koncepcja zaproponowana przez dr Jakuba Halora, specjalistę w dziedzinie transportu. Już w 2020 roku starał się on zainteresować władze i mieszkańców przywróceniem elementów katowickiego węzła kolejowego. Jego propozycja obejmuje odbudowę łącznicy Katowice Zawodzie – Katowice Dąbrówka Mała oraz odtworzenie w nowej formie historycznych przystanków osobowych: Katowice Dąbrówka Mała, Siemianowice Śląskie, Michałkowice-Bytków, wraz z bezkolizyjnymi przejściami. Opcjonalnie przewiduje także budowę nowych przystanków.
Realizacja tej koncepcji mogłaby przynieść znaczące korzyści, takie jak:
- Przybliżenie kolei do gęsto zaludnionego obszaru (około 100 tys. mieszkańców), z około 50 tysiącami mieszkańców w bezpośredniej odległości 15 minut dojścia pieszego do przystanku.
- Zwiększenie elastyczności kształtowania sieci połączeń w węźle katowickim, umożliwiając uruchomienie bezpośrednich połączeń regionalnych, krajowych i międzynarodowych przechodzących przez Katowice oraz Siemianowice i Bytom w osi północ-połudź. Przykładowe trasy regionalne to Tychy – Katowice – Bytom – Tarnowskie Góry – MPL Pyrzowice.
- Możliwość uruchomienia przystanku w sąsiedztwie centrum przesiadkowego Katowice Zawodzie.
Dr Halor argumentuje, że pociągi osobowe, w szczególności nowoczesne jednostki elektryczne, poruszają się praktycznie bezgłośnie w porównaniu z pociągami towarowymi, a czasy zamknięcia przejazdów kolejowych w ruchu osobowym są znacznie krótsze. Część ruchu towarowego mogłaby zostać skierowana na typowo towarowe obwodnice.
Przespana Szansa i Brak Przygotowania?
Pomimo tych perspektyw, obecna sytuacja rodzi silną krytykę pod adresem władz miasta. Ratusz „bardzo liczy” na powrót kolei pasażerskiej, ale musi stworzyć infrastrukturę „niemal od podstaw”. Metropolia planuje zakończyć wstępne studium wykonalności w połowie 2024 roku, a miasto czeka na jego akceptację przez Zgromadzenie GZM.
Kluczowym problemem wydaje się brak formalnych działań. Regionalny organizator przewozów (Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego) dotychczas nie otrzymał wniosków o uruchomienie przewozów na tym odcinku. PKP PLK również nie otrzymała wniosku dotyczącego zapotrzebowania na takie przewozy i postoje. Choć Koleje Śląskie deklarują otwartość na nowe propozycje, formalne wnioski do nich także nie wpłynęły. Mimo że rzeczniczka UM Siemianowice Śląskie przekazała, że wniosek w późniejszym czasie miałby złożyć GZM, brak jest wyraźnych działań ze strony miasta.
Szczególnie bolesnym punktem krytyki jest brak udziału Siemianowic Śląskich w Programie „Kolej Plus”. Program ten był skierowany do samorządów zainteresowanych rozwojem infrastruktury kolejowej, a jego celem było uzupełnienie sieci kolejowej o połączenia pasażerskie. Miasta takie jak Gliwice, Tychy, Zabrze, Świętochłowice, Katowice, Mikołów, Pyskowice Bytom, Ruda Śląska, Dąbrowa Górnicza i Bielsko Biała wystartowały w programie, uzyskały dotacje i wybudowały centra przesiadkowe lub przystanki-platformy w oczekiwaniu na powrót kolei. Siemianowic Śląskich tam nie było.
Zdaniem krytyków, miasto przespało czas, w którym mogło przygotować się na powrót kolei. Idealnym miejscem na stworzenie prawdziwego centrum przesiadkowego, łączącego pociąg, tramwaj i autobus, był teren po byłej Hucie Jedność. Zamiast tego, na tym terenie ma powstać „blaszokowe centrum handlowe”, które będzie generować dodatkowy ruch samochodowy.
Obietnice prezydenta z 2024 roku, poparte wizualizacją dworca na Facebooku w ramach kampanii wyborczej, są odbierane przez niektórych jako „Piękna Kiełbasa”, która nie przełożyła się na widoczne działania. Pojawiają się głosy, że przystanek może nigdy nie powstać, a ogłoszenie miało jedynie związek z kampanią i planami metropolii.
Szerszy Kontekst: Komunikacyjne Piekło?
Brak kolei pasażerskiej w Siemianowicach wpisuje się w szerszy problem zaniedbań komunikacyjnych. Miasto boryka się z coraz większym ruchem samochodowym, korkami, a transport publiczny, choć obejmuje autobusy i tramwaj, jest krytykowany za niewydolność i niedostosowanie do współczesnych potrzeb. Brak jest obwodnicy i prawdziwego, zintegrowanego centrum przesiadkowego z parkingiem.
Współczesne miasta w aglomeracjach planują układy komunikacyjne we współpracy, opierając się na rozwiązaniach szynowych. Dyskusja w Siemianowicach powinna koncentrować się nie na tym, czy powinny powstać stacje, ale gdzie i czy powinny powstać centra przesiadkowe, które umożliwiłyby mieszkańcom wybór środka transportu. Wiele sąsiednich miast, w przeciwieństwie do Siemianowic, posiada stacje kolejowe i jest częścią kolejowej mapy Śląska. Nawet miasta, które historycznie nie miały kolei, jak Czeladź, budują centra przesiadkowe.
Brak kolei i innych alternatyw dla samochodu, w połączeniu z rosnącym natężeniem ruchu z nowych inwestycji, może prowadzić do wykluczenia komunikacyjnego części mieszkańców. Dzielnice takie jak Bańgów czy Przełajka, oddalone od centrum Katowic o 7-10 km, mają ograniczony dostęp do szybkiego transportu publicznego, podczas gdy podobnie oddalone dzielnice Katowic często mają dostęp do kolei.
Podsumowując, choć pociągi pasażerskie wracają na tory w Siemianowicach, na razie będą to tylko „pociągi widmo” przejeżdżające bez postoju. Przyszłość regularnych połączeń i postojów zależy od zakończenia studiów PKP PLK, decyzji Metropolii, zapewnienia finansowania oraz przede wszystkim od aktywności władz miasta w przygotowaniu niezbędnej infrastruktury i wnioskowaniu o uruchomienie przewozów. W obliczu przeszłych zaniedbań i przespanych szans, takich jak program Kolej Plus, mieszkańcy zastanawiają się, czy Siemianowice zdołają powrócić na kolejową mapę Polski, czy też pozostaną „miastem daleko od szosy”.
Autorzy: zespół redakcyjny ForumSiemiona.pl – łączymy doświadczenie dziennikarskie, merytoryczną rzetelność i optymalizację pod kątem wyszukiwarek. Masz własne wideo lub inne informacje? Napisz do nas: AdminForumSiemiona@proton.me
Chcesz wiedzieć więcej o sprawach ważnych dla NGO z Siemianowic Śląskich? Dołącz do naszej społeczności na Forum Siemiona! Dyskutuj, komentuj i bądź na bieżąco z najważniejszymi wydarzeniami w naszym mieście. 📢 Odwiedź Forum Siemiona i dołącz do Strefy NGO już teraz!
