W demokratycznych miastach świata coraz większą rolę odgrywa partycypacja mieszkańców w podejmowaniu decyzji budżetowych. Budżet Obywatelski (zwany także budżetem partycypacyjnym) to mechanizm, dzięki któremu każdy z nas może współdecydować o wydatkowaniu części środków miejskich na konkretne inwestycje lub działania społeczne. Celem tego rozwiązania jest wzmocnienie dialogu między władzami samorządowymi a mieszkańcami, poprawa jakości życia w mieście oraz budowanie większego zaufania i tożsamości lokalnej.
Co to jest Budżet Obywatelski i skąd się wziął?
Budżet Obywatelski to demokratyczny proces, w którym mieszkańcy decydują, na co przeznaczyć część budżetu swojej gminy lub miasta. Uczestnicy biorą udział w konsultacjach, składają projekty, a następnie – poprzez głosowanie – wybierają najbardziej wartościowe inicjatywy.
Geneza budżetu partycypacyjnego sięga roku 1989, kiedy to w brazylijskim mieście Porto Alegre mieszkańcy po raz pierwszy zostali zaproszeni do bezpośredniego współdecydowania o wydatkach miejskich. Proces ten składał się z zebrań dzielnicowych, wyboru delegatów budżetowych, a następnie zbiorowych decyzji co do priorytetów inwestycyjnych. Model ten okazał się na tyle efektywny, że szybko stał się inspiracją dla setek miast na całym świecie.
Do Polski idea budżetu obywatelskiego dotarła w 2011 roku – pierwszym miastem, które wprowadziło to rozwiązanie, był Sopot. Już od 2013 roku mechanizm ten funkcjonuje w kilkudziesięciu gminach w całym kraju, a liczba miast korzystających z tej formuły z roku na rok rośnie.
Dlaczego warto wprowadzać budżet obywatelski?
- Wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego
Budżet Obywatelski angażuje mieszkańców w życie publiczne, zwiększając ich poczucie przynależności do wspólnoty i podnosząc świadomość działań samorządu. Uczestnictwo w procesie decyzyjnym sprzyja lepszemu zrozumieniu wyzwań finansowych miasta oraz uczy konstruktywnego dialogu. - Większa trafność inwestycji
Indywidualne pomysły mieszkańców często dotyczą najpilniejszych potrzeb – od bezpieczeństwa ruchu drogowego, przez remonty chodników, aż po rewitalizację przestrzeni zielonych. Dane z Porto Alegre wskazują, że budżet partycypacyjny sprzyja nierównym inwestycjom – większe środki trafiają do dotychczas zaniedbanych dzielnic. - Transparentność i zaufanie
Otwarte konsultacje i jasne zasady weryfikacji projektów zwiększają przejrzystość decyzji samorządowych, a co za tym idzie – zaufanie mieszkańców do władz lokalnych. Publiczne spotkania i raporty z przebiegu budżetu obywatelskiego są dostępne dla wszystkich zainteresowanych.
Etapy procesu budżetu obywatelskiego
- Ogłoszenie naboru projektów – publikacja terminów, regulaminów i formularzy zgłoszeniowych.
- Zgłaszanie inicjatyw – mieszkańcy składają swoje pomysły, wypełniając odpowiednie formularze.
- Weryfikacja formalna i merytoryczna – zespół urzędników ocenia zgodność z regulaminem, ogólnodostępność, szacunkowy kosztorys i wykonalność projektów.
- Publikacja listy projektów zweryfikowanych – otwarcie możliwości odwołań od decyzji Zespołu.
- Tryb odwoławczy – składanie apelacji, rozpatrywanie uwag.
- Głosowanie mieszkańców – najczęściej elektroniczne lub tradycyjne w wyznaczonych punktach.
- Ogłoszenie wyników – lista zwycięskich projektów, które zostaną zrealizowane w kolejnym roku budżetowym.
- Realizacja – współpraca autorów projektów z urzędnikami na etapie wdrożenia.
Budżet Obywatelski w Siemianowicach Śląskich – edycja 2026
Kluczowe informacje
- Nabór projektów: od 21 maja do 17 czerwca 2025 r.
- Pula środków: 2 700 000 zł
- Budżet inwestycyjny: pojedynczy projekt od 100 000 zł do 600 000 zł
- Budżet społeczny: do 50 000 zł na organizację imprez, warsztatów, wystaw czy festiwali
- Warunek: każdy projekt musi mieć charakter ogólnodostępny i dotyczyć jednej lokalizacji (osiedla, ulicy) – w przypadku większych zadań należy podzielić je na samodzielne moduły.
Nowości w edycji 2026
- Zadania społeczne
Po raz pierwszy mieszkańcy mogą zgłaszać projekty niefinansowe, które nie wymagają inwestycji w infrastrukturę – chodzi m.in. o festiwale, warsztaty edukacyjne, wydarzenia kulturalne czy zawody sportowe. - Lokalny charakter inwestycji
Projekty inwestycyjne muszą być realizowane w ramach jednej, precyzyjnie określonej strefy: jednej ulicy, osiedla lub wyznaczonego fragmentu miasta. - Rozszerzone wsparcie urzędników
Do dyspozycji wnioskodawców są specjaliści z 12 wydziałów miejskich oraz pełnomocnik ds. organizacji pozarządowych. Konsultacje pomagają uniknąć błędów formalnych i technicznych już na etapie przygotowania wniosku.
Harmonogram prac
- 21.05–17.06.2025 – składanie propozycji projektów
- 18.06–29.08.2025 – weryfikacja propozycji
- 01.09.2025 – publikacja listy zweryfikowanych projektów
- 02.09–26.09.2025 – tryb odwoławczy
- 29.09.2025 – ogłoszenie projektów pod głosowanie
- 30.09–05.10.2025 – kampania promocyjna
- 06.10–19.10.2025 – głosowanie mieszkańców
- do 31.10.2025 – ogłoszenie wyników
Gdzie szukać dokumentów i wsparcia?
- Formularze i regulamin: https://bo.siemianowice.pl/wszystko-o-budzecie/do-pobrania Zintegrowana Platforma Edukacyjna
- Portiernie Urzędu Miasta: ul. Jana Pawła II 10, ul. Michałkowicka 105
- Konsultacje telefoniczne:
- Wydział Infrastruktury Drogowej: 32 760 53 71 / 32 760 53 72
- Wydział Inwestycji: 32 760 53 80
- Wydział Infrastruktury Technicznej: 32 760 54 73 / 32 760 54 66
- MOSiR Zieleń: 32 228 08 48 / 32 220 43 52
- Wydział Geodezji: 32 760 54 55 / 32 760 54 07
- Wydział Gospodarki Komunalnej: 32 760 53 77
- Wydział Gospodarki Nieruchomościami: 32 760 54 06
- Wydział Kultury i Sportu: 32 765 62 93
- Wydział Edukacji: 32 766 05 39
- Wydział Polityki Społecznej: 32 760 53 89
- Pełnomocnik ds. NGO: 32 760 52 07
- Biuro Prasowe: 32 760 53 09 / 32 760 53 20
Jak przygotować skuteczny wniosek?
- Zidentyfikuj potrzebę – przeprowadź rozmowy z sąsiadami, lokalnymi organizacjami i sprawdź, co naprawdę przyda się w Twoim otoczeniu.
- Wybierz formułę projektu – inwestycyjny (infrastruktura) czy społeczny (wydarzenie).
- Dokładne wypełnienie formularza – czytelny opis, cel, lokalizacja, kosztorys, harmonogram.
- Poparcie mieszkańców – zbierz minimum 30 podpisów.
- Konsultacje merytoryczne – wykorzystaj wiedzę urzędników do wstępnego kosztorysu i oceny technicznej projektu.
- Promocja własnego projektu – przygotuj plan dotarcia do sąsiadów w czasie głosowania.
Budżet Obywatelski to realna szansa na zmiany w naszej najbliższej okolicy – dzięki niemu możemy wspólnie decydować, jak zainwestować publiczne pieniądze. Warto skorzystać z tej możliwości, bo efekt końcowy będzie widoczny na lata, a satysfakcja ze wspólnej pracy – bezcenna.
Autorzy: zespół redakcyjny ForumSiemiona.pl – łączymy doświadczenie dziennikarskie, merytoryczną rzetelność i optymalizację pod kątem wyszukiwarek. Masz własne wideo lub inne informacje? Napisz do nas: AdminForumSiemiona@proton.me
Chcesz wiedzieć więcej o sprawach ważnych dla Siemianowic Śląskich? Dołącz do naszej społeczności na Forum Siemiona! Dyskutuj, komentuj i bądź na bieżąco z najważniejszymi wydarzeniami w naszym mieście. 📢 Odwiedź Forum Siemiona i dołącz do rozmowy już teraz!
