Obalamy mity: „Obowiązkowa weryfikacja wieku i cyfrowa inwigilacja” – fakty na temat eIDAS 2.0, DSA i EUDI Wallet
W przestrzeni medialnej, zwłaszcza w kontekście nadchodzących zmian w cyfrowym krajobrazie Unii Europejskiej, narosło wiele obaw i mitów dotyczących rzekomo obowiązkowej weryfikacji wieku oraz masowej inwigilacji obywateli. Prognozuje się, że od 1 lipca 2025 roku wszyscy dorośli użytkownicy internetu w UE będą zmuszeni do korzystania z nowej aplikacji do weryfikacji wieku, co ma drastycznie ograniczyć dostęp do popularnych serwisów bez jej użycia. Niektórzy ostrzegają nawet przed systemem przypominającym ten chiński, z punktacją obywatelską i śledzeniem śladu węglowego
Ten artykuł ma na celu rozwianie tych mitów i przedstawienie faktów opartych na unijnych regulacjach: rozporządzeniu eIDAS 2.0, Akcie o Usługach Cyfrowych (DSA) oraz Europejskim Portfelu Tożsamości Cyfrowej (EUDI Wallet).
Mit 1: Obowiązkowa aplikacja do weryfikacji wieku od 1 lipca 2025 roku
MIT: “Od 1 lipca 2025 roku wszyscy dorośli użytkownicy internetu w Unii Europejskiej będą musieli korzystać z nowej aplikacji do weryfikacji wieku. Bez niej dostęp do popularnych serwisów może być znacząco ograniczony.”
FAKT: To twierdzenie jest nieprawdziwe. Przepisy, które faktycznie wchodzą w życie 1 lipca 2025 roku, to eIDAS 2.0 i Digital Services Act (DSA). Te regulacje wymuszają na państwach członkowskich i platformach internetowych stworzenie systemu, w którym użytkownicy będą mogli potwierdzać swój wiek łatwo, szybko i bezpiecznie, ale nie oznacza to, że będą musieli korzystać z jednej, konkretnej aplikacji.
- Wymóg nałożony jest na państwa i platformy, a nie na obywateli.
- Europejski Portfel Tożsamości Cyfrowej (EUDI Wallet), w tym jego okrojona wersja do weryfikacji wieku (tzw. Mini ID Wallet), nie jest obowiązkowy do korzystania z internetu.
- Jeśli użytkownik odmówi korzystania z proponowanej aplikacji, nadal będą dostępne inne metody weryfikacji wieku, takie jak selfie z wykorzystaniem AI, logowanie przez dane operatora sieci komórkowej czy dane z karty płatniczej.
- Celem tych działań jest ochrona dzieci przed nieodpowiednimi treściami w sieci, ponieważ obecny system, polegający na kliknięciu “mam 18 lat”, jest nieskuteczny. Platformy, które nie będą wystarczająco dbać o weryfikację wieku, mogą spodziewać się wysokich kar.
Mit 2: Portfel cyfrowy jako narzędzie totalnej inwigilacji i śledzenia śladu węglowego
MIT: „Będzie tam zapisywany, chociażby nasz ślad węglowy. W zależności od tego ile go wytworzymy, będziemy albo nagradzani znaczkami z uśmiechem, albo będziemy musieli ponosić z tego tytułu dodatkowe koszty, a aplikacja będzie nawet wiedziała, jaką jemy pizzę”. Niektórzy obawiają się, że Unia buduje system totalnej kontroli, podobny do tego w Chinach.
FAKT: Rozporządzenie eIDAS 2.0 i przepisy dotyczące Europejskiego Portfela Tożsamości Cyfrowej (EUDI Wallet) nie zawierają żadnych odniesień do śladu węglowego ani kontroli zakupów. Obalenie tego mitu jest kluczowe:
- Dobrowolność użycia: Korzystanie z EUDI Wallet musi być dobrowolne. Osobom, które nie korzystają z portfela, nie można ograniczać dostępu do usług publicznych, prywatnych, rynku pracy czy prowadzenia działalności gospodarczej.
- Brak punktacji obywatelskiej: W Unii Europejskiej nie będzie żadnej punktacji obywatelskiej na wzór chińskiego systemu.
- Zgodność z RODO i kontrola użytkownika: EUDI Wallet zostało zaprojektowane zgodnie z zasadami RODO, co daje użytkownikowi pełną kontrolę nad danymi. Kluczowe zasady prywatności to:
- Minimalizacja danych: Użytkownik udostępnia tylko niezbędne atrybuty.
- Selektywne ujawnianie (Selective disclosure): Ujawniane są wyłącznie konkretne wymagane informacje.
- Zero-knowledge proofs (ZKP): Technika kryptograficzna pozwalająca udowodnić posiadanie informacji (np. pełnoletniość) bez ujawniania jej treści (np. dokładnej daty urodzenia).
- Nieobserwowalność (Unobservability): Dostawcy portfeli nie mogą śledzić transakcji użytkowników.
Mit 3: Portfel cyfrowy zastąpi tradycyjne dokumenty i będzie scentralizowaną bazą danych
MIT: “Ten portfel ma zastąpić tradycyjne dokumenty.”
MIT: “Mini ID oznacza, że gdzieś w Unii pojawi się jakaś jedna wielka centralna baza, w której będą zebrane dowody tożsamości wszystkich obywateli Unii z różnych krajów.”
FAKT:
- EUDI Wallet nie zastąpi tradycyjnych dokumentów; ma działać z nimi równolegle, jako ich cyfrowy odpowiednik ułatwiający dostęp do usług i potwierdzanie tożsamości w sieci. Tradycyjne dokumenty nadal będą obowiązywać i być akceptowane.
- Brak scentralizowanej bazy danych: Nie będzie jednej wielkiej centralnej bazy tożsamości wszystkich obywateli UE. Tożsamość do portfela będzie pobierana i instalowana z lokalnego, zaufanego rządowego rejestru (tak jak działa mObywatel w Polsce) lub dodawana lokalnie z fizycznego dokumentu wyposażonego w warstwę elektroniczną.
Potencjalne wyzwania i ryzyka (bez mitów)
Chociaż intencje unijnych regulacji są pozytywne i skupiają się na bezpieczeństwie i wygodzie, istotne jest również zwrócenie uwagi na potencjalne wyzwania i ryzyka, które nie są mitami, ale realnymi aspektami do monitorowania:
- Nowa skala wdrożenia: Technologia Zero-Knowledge Proof (ZKP) i sam Mini ID Wallet nie były wcześniej używane na taką skalę, co oznacza, że nie znamy jeszcze wszystkich słabości i mogą pojawić się błędy, w tym te narażające prywatność.
- Wyzwania techniczne i bezpieczeństwo: W przeszłości w podobnych projektach (np. unijne certyfikaty covidowe, polski mObywatel) występowały poważne błędy bezpieczeństwa. eIDAS 2.0 wprowadza zaostrzone wymagania bezpieczeństwa dla kwalifikowanych dostawców usług zaufania, w tym nacisk na ochronę danych osobowych i prywatności użytkowników portfeli. Ważne jest również wdrażanie kryptografii post-kwantowej (PQC) dla długoterminowej ochrony przed zagrożeniami kwantowymi.
- Weryfikacja biometryczna: Przy dodawaniu fizycznego dokumentu do portfela przewidziana jest dodatkowa weryfikacja biometryczna (porównanie twarzy z kamerki smartfona ze zdjęciem w dokumencie). Obawy budzi fakt, że algorytmy biometryczne mogą nie działać optymalnie przy zmianach wyglądu (np. broda) lub różnicach w karnacji skóry.
- Wykluczenie cyfrowe: Ponieważ Mini ID Wallet jest aplikacją mobilną, może to prowadzić do wykluczenia cyfrowego osób nieposiadających smartfonów lub korzystających ze współdzielonych urządzeń. Ponadto, dzieci, które nie mogą zdobyć dokumentu bez zgody rodziców, mogą być odcięte od niektórych zasobów.
- Zachowanie dostawców treści: Istnieje ryzyko, że dostawcy treści (np. strony internetowe) mogą nieuczciwie wykorzystywać przekazywane dane, łącząc je z profilami użytkowników, używając do reklam lub zbierając nadmiarowe informacje. Skuteczność reakcji Unii na takie nieprawidłowości będzie kluczowa.
Obowiązkowa weryfikacja wieku i cyfrowa inwigilacja? Podsumowanie
eIDAS 2.0, Digital Services Act i Europejski Portfel Tożsamości Cyfrowej stanowią fundamenty nowej ery cyfrowej w Europie. Ich głównym celem jest stworzenie bezpieczniejszego, bardziej przejrzystego i inter operacyjnego środowiska cyfrowego, zapewniając obywatelom UE większą kontrolę nad swoimi danymi i ułatwiając dostęp do usług cyfrowych.
Kluczem do sukcesu tych inicjatyw jest nie tylko techniczne wdrożenie, ale także budowanie zaufania użytkowników oraz zapewnienie, że korzyści z cyfrowej transformacji będą dostępne dla wszystkich obywateli UE. Internet nie zostanie “zabroniony”, a tradycyjne dokumenty pozostaną ważne. Unia Europejska nie buduje systemu totalitarnej inwigilacji, lecz dąży do wypracowania ram prawnych i technologicznych, które zwiększą bezpieczeństwo online – zwłaszcza dla nieletnich – przy jednoczesnym poszanowaniu prywatności i wyborów użytkowników.
Autorzy: zespół redakcyjny ForumSiemiona.pl – łączymy doświadczenie dziennikarskie, merytoryczną rzetelność i optymalizację pod kątem wyszukiwarek. Masz własne wideo lub inne informacje? Napisz do nas: AdminForumSiemiona@proton.me
Chcesz wiedzieć więcej o sprawach ważnych dla NGO z Siemianowic Śląskich? Dołącz do naszej społeczności na Forum Siemiona! Dyskutuj, komentuj i bądź na bieżąco z najważniejszymi wydarzeniami w naszym mieście. 📢 Odwiedź Forum Siemiona i dołącz do Strefy NGO już teraz!
